در تکاپوی یافتن روح مشترک هنرهای ایرانی در «فهم ذوق ایرانی»

به گزارش خبرگزاری تسنیم، دوره آموزشی«فهم ذوق ایرانی؛ آشنایی با زیبایی‌شناسی هنرهای ایرانی»، با ارائه سیدحسین شهرستانی (زیبایی‌شناسی هنرهای ایرانی)، دکتر محمدعلی رجبی (نگارگری)، مهندس حمیدرضا سپهری (معماری)، مقداد شاه‌حسینی (موسیقی)، دکتر حمیدرضا قلیچ‌خانی (خوشنویسی)، دکتر مهدی محمدی (فرش) و  دکتر مسلم نادعلی‌زاده (تعزیه)، از سیزدهم لغایت هفدهم شهریورماه هم‌زمان به صورت برخط و حضوری در محل پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی برگزار شد.شهرستانی: باید از نظام زیبایی‌شناسی ایرانی مراقبت کردسیدحسین شهرستانی مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در اولین نشست که با موضوع «زیبایی‌شناسی هنرهای ایرانی» برگزار شد، با بیان اینکه در این سلسله نشست‌ها حیطه تازه و بکر پرورش ذوق و زیبایی‌شناسی عمومی را انتخاب کردیم، اظهار داشت: می‌خواهیم تا در این جلسات به مفهوم ذوق ایرانی نزدیک شویم؛ در همین راستا نیز با این پرسش شروع می‌کنیم که آیا می‌توانیم از چیزی به اسم ذوق ایرانی و زیبایی‌شناسی هنرهای ایرانی حرف بزنیم یا خیر؟ آیا می‌توانیم یک وجوه فراگیر و عام در بین هنرهای ایرانی پیدا کرده و آن را کشف کنیم؟ ما برای پاسخ به این پرسش به عنوان مقدمه سراغ هنرهای ایرانی رفتیم.  شهرستانی با بیان اینکه دانشجوی ایرانی حوزه فرهنگ باید درک اجمالی از هنرهای اصیل ایرانی داشته باشد، ادامه داد: منظور از درک اجمالی ضرورتاً دانستن مثلاً تاریخ خوشنویسی یا دانستن مکاتب نگارگری یا ردیف های موسیقی ایرانی نیست، بلکه محرمیت با فضای هنر ایرانی و وارد شدن به این بوم است. به باور مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی، التذاذ زیبایی‌شناسانه آثار هنری ایرانی صرفاً با مطالعه امکان پذیر نیست و باید از آموزش اساتیدی استفاده کرد که جهان آن هنر را زیسته باشند. وی ادامه داد: ذوق ایرانی صرفاً ذوق ادبی یا ذوق خوشنویسی نیست، بلکه گویی روح مشترکی بین این هنرهاست که انگار به همدیگر ترجمه می‌شوند؛ به همین جهت مثلاً خوشنویسی که از شعر سردرنیاورد، یک جای کارش ایراد پیدا می‌کند. وی با بیان اینکه باید از نظام زیبایی‌شناسی ایرانی همانند اخلاقیات و باورهای ایرانی مراقبت نمود، تصریح کرد: ما عمدتاً ایرانی بودن و هویت‌مندی خودمان را به باورها یا هنجارهای اخلاقی نسبت می‌دادیم اما آنچه که امروز می‌فهمیم این است که یک وجه مهمی از اصیل بودن یا نبودن ما منوط به این است که چقدر ذوق ما ذوق ایرانی است. شهرستانی افزود: مهم این است که ما به این درک برسیم که وجه مهمی از ایرانیت، ذوق ایرانی، حراست از این ذوق یا حداقل نسبت داشتن با آن است. نسبت داشتن نیز به این معنا نیست که ما امروز با سلیقه حافظ شعر بگوییم یا با مذاق بهزاد به نگارگری بپردازیم، بلکه باید بتوانیم با آن نسبت‌مان را برقرار کنیم همانگونه که غرب با بنیادهای تاریخی خودش نسبت دارد و از آن منقطع نشده است. مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی به گسستی که با نظام زیبایی شناسی هنر ایرانی اتفاق افتاده است، اشاره و اظهار کرد: در برخی حوزه‌ها همچون ادبیات پیوند اندکی برقرار است که آن هم به دلیل تداوم این هنر تا به امروز است و فرش نیز نمونه دیگری است که همچون یک دریچه دست ما را می‌گیرد و به جهان هنر و ذوق ایرانی می‌برد. اگر این نقاط پیوند باقی مانده نبود مثل این بود که مثلاً یک موسیقی سرخپوستی برای شما پخش کنند و شما هیچ ارتباطی با آن برقرار نکنید. وی با بیان اینکه دغدغه ما در این دوره دست پیدا کردن به زبان مشترک بین هنرها تحت عنوان ذوق ایرانی است،گفت: پاسخ به این پرسش در خصوص روح مشترک هنرهای ایرانی، آن چیزی است که به درد علوم انسانی ، سیاست و پرسش‌های بزرگ فرهنگی و تاریخی ما می‌خورد. اگر بتوانیم این نقطه پیوند و اشتراک را بفهمیم یکی از مهم‌ترین نقاط استدلال و ادعای ما بر هویت ملی ما خواهد بود.توضیح ندادن ایده زیبایی در ایران آنطور که در سنت غربی به آن پرداخته شده، موضوع دیگری بود که شهرستانی به آن اشاره کرد و گفت: با بررسی سیر تطور ایده زیبایی در ایران برای نمونه می‌توانیم این ایده را از هنر خوشنویسی بیرون بکشیم و  در قالب یک ایده انتزاعی کلان‌تر، نسبتش را با دیگر هنرها برقرار کنیم. وی افزود: ما تاریخ زیبایی و ایده هنر و تطورات آن در ایران را ننوشته‌ایم که در واقع تاریخ جان ایرانی است؛ جانی که خودش را در ادبیات و هنر، عمیق و جدی‌تر نسبت به تاریخ سیاسی و فلسفی نشان می‌دهد. مدیر گروه حکمت هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی با بیان اینکه تاریخ هنر در غرب با محوریت نقاشی نوشته می‌شود، به نقش شعر در تاریخ هنر ایرانی اشاره و عنوان کرد:  شعر و شاعرانگی، چشمهجوشان و مبدا هنرهای ایرانی است. پس می‌توان به این گمان اندیشید که سبک‌های ادبی اعم از خراسانی، عراقی، هندی و بازگشت، می‌توانند تا حدی تطور ایده زیبایی در سایر هنرهای ایرانی را نیز توضیح دهند. شهرستانی در پایان گفت: شاید بتوان بین سبک خراسانی با معماری سلجوقی و میان سبک عراقی با معماری صفوی نسبتی را برقرار کرد که این می‌تواند گامی در مسیر روایت حکمی تاریخ تطور ذوق ایرانی و ایده زیبایی در ایران باشد. رجبی: برای درک ذوق ایرانی ابتدا باید سراغ مباحث باطنی رفتدکتر محمدعلی رجبی عضو پیوسته فرهنگستان هنر و هیئت علمی دانشکده هنر دانشگاه شاهد در نشست دوم که با موضوع «نگارگری» برگزار شد، با بیان اینکه روح مشترکی در هنرهای ایرانی وجود دارد که آن را «ذوق ایرانی» نام می‌گذاریم، عنوان کرد: ذوق ایرانی هم ریشه در حکمت دارد و هم مظاهری دارد که این مظاهر از نظر ساختاری دارای قوانینی مشترک هستند. وی افزود: به دلیل وجود این روح مشترک است که وقتی صحبت از زیبایی‌شناسی می‌شود من می‌گویم که به یک اثر هنری از دو جنبه باید نگاه کنیم؛ یک جنبه ظاهری که به سمت ساختارهای نمایشی آن هنر می‌رود و یک جنبه باطنی که به اندیشه‌ای برمی‌گردد که آن ساختار از دل آن بیرون آمده است. عضو پیوسته فرهنگستان هنر با اشاره ب آموزش آشپزی و مطالب جالب جدید...