یادداشت اقتصادی| سیاه‌چاله بروکراسی سد راه کارآفرینی

خبرگزاری تسنیم، مجمع کارآفرینان ایران - اگر شما هم تاکنون پای صحبت افراد خلاق، صاحب‌ایده یا بنیان‌گذاران کسب‌وکارهای مختلف نشسته باشید، حتما یک گلایه را شنیده‌اید؛ گلایه از کاغذبازی یا آنچه «بروکراسی» خوانده می‌شود. کارآفرینان و افرادی که پیگیر راه‌اندازی و ایجاد کاری تازه در ایران هستند باید از این سیاه‌چاله بزرگ بگذرند و شوربختانه بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این افراد در این مسیر پرپیچ و خم خسته می‌شوند و عطای ایجاد کار برای خود و دیگران را به لقایش می‌بخشند. این مسئله به‌حدی بغرنج است که حالا صدای مسئولان و برخی نمایندگان مردم را در مجلس هم درآورده است؛ شاید جالب باشد بدانید که پیش‌تر و در سال 98 یک نماینده مجلس اعلام کرد که ایرانیان برای راه‌اندازی یک کسب‌و کار کوچک باید 72 مجوز و امضا بگیرند که پیگیری این روند، 254 روز زمان می‌برد. با این مقدمه کوتاه، شاید بهتر باشد که کمی دقیق‌تر و عمیق‌تر به مفهوم کارآفرینی و بروکراسی اداری پرداخت و راه‌حل‌هایی را هم ارایه کرد.+ فعالیت‌های کارآفرینانه؛ راه‌حل میان‌بر توسعه و تحول اقتصادیوقتی سخن به کارآفرینی و کارآفرینان بزرگ می‌رسد ناخواسته نگاه‌های ذهنی به سمت کشورهای پیشرفته و توسعه‌یافته می‌رود و این درحالی‌است که اقتصادان‌ها می‌گویند کشورهای درحال توسعه یا درگیر مشکلات شدید اقتصادی یا مواردی مانند تحریم، بیش از هر کشور توسعه‌یافته نیازمند کارآفرینی هستند؛ این موضوع به حدی جدی و واجد اهمییت است که از کارآفرینی به عنوان راه‌حل میان‌بر برای توسعه و تحول در اقتصاد یک کشور یاد می‌شود. علاوه‌براین در کشوری مانند ایران که در چهار دهه گذشته همواره درگیر تحریم‌های ظالمانه بوده‌است، چه راه‌حلی مانند ایجاد کسب‌و‌کار در داخل کشور می‌تواند مشکل‌گشا باشد؟ به‌طور خلاصه کارآفرینی در ایران نه تنها به ایجاد کسب و کار برای مردم و جوانان نیازمندان کار کمک می‌کند که در موردی بزرگ‌تر و مهمتر به رفع نیازهای داخلی و فراهم‌آوردن کالاهای تحریم‌شده هم کمک شایانی می‌کند؛ مجموع این موارد و خروجی این روش را کارشناسان با عبارت افزایش تولید ناخاصل ملی و در نتیجه تحول و توسعه اقتصاد یک کشور تعریف می‌کنند. علاوه‌براین مطالعات و بررسی‌های جهانی کارآفرینی نشان می‌دهد که بین نرخ فعالیت‌های کارآفرینانه و تولید ناخالص داخلی در برخی از کشورها مانند ایالات متحده به میزان 57 درصد همبستگی وجود دارد. همچنین یکی از مقالات ارائه‌شده در همایش کارآفرینی ایران در سال گذشته می‌گوید «تاثیر مستقیمی که فعالیت کارآفرینانه در تولید ناخالص ملی داشته است گرایش به کارآفرینی در سراسر دنیا را افزایش داده است. برای مثال در کشور هند برای توسعه کارآفرینی «سازمان ملی کارآفرینی و توسعه کسب و کارهای کوچک» و در کشور مالزی وزارتخانه‌ای به نام «وزارت توسعه کارآفرینی» ایجاد شده است. سایر کشورهای آسیایی نیز برای توسعه کارآفرینی علاوه بر کمک‌های مالی و حقوقی به ایجاد و گسترش زمینه‌های قانونی آن پرداخته‌اند.» با این شرایط و اگرچه پیش‌تر مدیرکل دفتر توسعه کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، گفته بود که جایگاه ایران در بین 15 کشور منطقه خاورمیانه و آفریقا برای کارآفرینی رتبه چهاردهم است، اما در سال‌های گذشته نگاه متفاوتی به کارآفرینی در ایران شکل گرفته است. به عبارت دیگر توجه به اهمییت کارآفرینی هم در ایران عمر کوتاهی ندارد و دست‌کم در یک دهه گذشته مدیران و مقامات ارشد کشور بارها بر آن به عنوان راه‌حلی کلیدی تاکید کرده‌اند. اگر به زمان بیشتری برگردیم مقام معظم رهبری سال 89 و در دیدار بار کارآفرینان از کارآفرینی به عنوان اهرمی در مقابل فشارهای اقتصادی یاد کردند و در این باره گفتند: «برای مقابله با این فشارها (فشار اقتصادی ناشی از تحریم‌ها) باید «اقتصاد مقاومتی واقعی» بوجود آوریم که معنای واقعی کارآفرینی نیز همین است».+ کارآفرینی در قوانین بالادستی ایرانقوانین مرجع ایران؛ چه قوانین تازه مانند برنامه‌های توسعه و چه حتی قانون اساسی بارها به موضوع حمایت از کارآفرینی پرداخته‌اند. به عنوان مثال کارشناسان همواره با اشاره به اصل 44 قانون و لزوم توجه به بخش خصوصی، این اصل را یکی از موارد حمایت قانونی از کارآفرنیی در ایران قلمداد می‌کنند. پیش‌تر یکی از نمایندگان مجلس ایران؛ محسنی بندپنی، گفته بود که «متاسفانه همه اقشار جامعه دنبال کار دولتی هستند و حتی دکترهای تخصصی ما نیز دنبال این بخش هستند و این موضوع آسیب زیادی وارد می کند. کشور ژاپن با 148 میلیون جمعیت تنها دارای 350 هزار کارمند دولتی است در حالیکه کشور ما با 82 میلیون نفر دارای 4.5 میلیون کارمند است و همه کارشناسان و حتی دکترهای کشور به دنبال اگهی های دولتی هستند و با اینکار دولت هر روز در حال فربه شدن است.» او که زمان این اظهارات نماینده مردم نوشهر چالوس و کلاردشت در مجلس بود، درباره ضرورت تغییر فرهنگ مردم و مسئولان درباره موضوع کارآفرینی گفته بود: «افراد جامعه ما برای اشتغال همانند مسافران اتوبوس در کشورهای هند و پاکستان حتی به آینه بغل چسبیده اند و به دنبال کار دولتی هستند، که این باید تغییر کند. علاوهه‌براین باید مسئولان ما به این باور برسند که به کارافرینی بهای بیشتری دهند. متاسفانه برخی وزرای ما تنها به فشار از سوی نمایندگان مجلس جواب می دهند و بنابراین باید در این خصوص وزرا را برای بها دادن به کارافرینان مجاب کرد.» مشابه این اظهارات را در ماه‌ها و سال‌های گذشته مدیران دیگری هم مطرح کرده‌اند و شاید هم سخنان زمزمه و نور شمعی برای تغییر این فضا باشد. توجه به این موضوع از این جهت ضروری است که کارآفرینی یکی از مولفه های مهمی است که در جهت تحقق جهش اقتصای و توسعه باید به آن توجه کرد و ایجاد اشتغال و حفظ و تداوم آن ملزومات متعددی نیاز دارد که از ایده پردازی، مطالعات کارشناسانه، در اختیار داشتن منابع کافی برای سرمایه گذاری، دسترسی به نیروی نخبه و متخصص تا دسترسی به بازار مناسب ب آموزش آشپزی و مطالب جالب جدید...