امیراحمدیان: چین بیشتر تبلیغات و هیاهو می‌کند؛ باید احتیاط کرد/سریلانکا آینه عبرت است

محمد اکبری: سیاست خارجی ایران در حالی که به گفته برخی بسیار چینی شده است اما گفته می شود در عمل هنوز روابط بسیار عمیقی با چین شکل نگرفته است. طرح ابتکار کمربند و راه، برای بسیاری از کشورها فریبنده و وسوسه کننده می نماید اما آیا این ابتکار آنچنان که رئیس جمهور چین از آن سخن می گوید می تواند ارزش افزوده ای برای کشورهای مختلف از جمله ایران داشته باشد؟ این تحریم ها هستند که مانع حضور چینی ها در پروژه های بزرگ ایرانی شده اند یا ایرانی ها منتظر احیای برجام هستند تا نقش چین را در سیاست خارجی ایران کم رنگ تر کنند؟ در این باره با امیراحمدیان کارشناس مسائل بین الملل در کافه خبر خبرگزاری خبرآنلاین به گفت و گو نشستیم: در رابطه با طرح ابتکار کمربند و راه که از سوی رئیس جمهور خلق چین معرفی شده و شکل گرفته و در حال اجراست، اکنون چه مسائلی مطرح است و منافع ایران در چه شکلی می تواند در این ابتکار تامین شود؟ در ابتکار کمربند و راه، چین به دنبال آن است که بتواند کشورهای همکار در این ابتکار را در حول به اصطلاح راه ابریشم قدیمی به هم نزدیکتر کند. شاید وقتی راه ابریشم مطرح می شود به ذهن برخی، راه‌های کاروان‌رو و کاروانسراها وغیره متبادر می‌شود ولی باید توجه داشت که این نوع تفکر مربوط به گذشته است و راههای زمینی. امروزه تقریبا ۸۵ درصد کالاهای تجاری از طریق دریا انجام حمل می شود، چون در مسیر های حمل حجم عظیمی از کالاها از راههای زمینی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. در اقتصاد حمل و نقل، حمل محمولات تا مسافت ۵۰۰ کیلومتر، توسط کامیون و بیشتر از آن توسط راه‌آهن انجام می شود. اگر حجم کالا زیاد و ارزش آن کم باشد، محمولات با کشتی حمل ‌می شود و اینطور نیست که هر کالایی را بخواهند با کامیون یا کشتی حمل کنند، برخی از کالاهای کم حجم و گرانقیمت را با هواپیما حمل می‌کنند. این شرایط حمل و نقل است. از نقطه نظر جایگاه کشورها در محیط بین المللی، هیچ کشوری نمی تواند ادعا کند که از لحاظ سرزمینی در بهترین نقطه ممکن قرار دارد یا از لحاظ جغرافیایی و موقعیت ژئولتیکی بسیار ارزشمند است، این تعاریف هم با هم متفاوت هستند. یکی موقعیت جغرافیایی است (یا به عبارتی محل و جایگاه قرارگیری کشور بر روی نقشه جهان یا آدرس کشور) دیگری ارزش آن جایگاه است. اینکه در کدام نقطه کلیدی قرار دارد، اهمیت دارد. اکنون ابعاد مختلفی برای این تعاریف وجود دارد. تعریف ژئوپلتیک این است؛ تدوین سیاست خارجی یک واحد سیاسی با در نظر گرفتن موقعیت مکانی آن کشور. اینکه یک کشور در محیط پیرامونی و محیط بین‌الملل تا چه اندازه می‌تواند نقش بازی کند، چه اندازه می‌تواند اتصالات و ارتباطات، ترانزیت، خطوط لوله، کریدورهای حمل و نقل را تسهیل کند، می تواند موقعیت ژئوپلیتیکی آن کشور را تعیین کند. کشوری که بتواند بگونه ای از موقعیت جغرافیایی خود استفاده کند که دیگر کشورهای پیرامونی بدون وابستگی به آن نتوانند به حیات خودشان به راحتی ادامه دهند، آن وقت موقعیت آن کشور از جغرافیایی به ژئوپلتیکی ارتقا می یابد. موقعیت ژئوپلینیکی را نه خود کشور بلکه محیط پیرامونی و بین المللی به آن می دهد. تعدادی از کشورها موقعیت خودشان را ژئوپلیتیکی قلمداد می کنند ولی در عمل این گونه نیست. معنی این موضع این است که کشوری که بتواند سیاست خارجی خود را طوری تنظیم کند که با همسایگانش کمترین درگیری و تنش را داشته باشد و دیگر بازیگران به آن نیاز داشته باشند و بدون استفاده از قلمرو آن کشور نتواند امور خود را اداره کنند، می شود موقعیت ژئوپلیتیکی. وقتی که هر کشور به این حد رسید، آن وقت می‌گوییم موقعیت آن کشور ژئوپلیتیکی است، در صحنه بین‌الملل تاثیرگذار است، جریان‌ساز است، تصمیم‌ساز است، هر کجا هست، می‌تواند منشأ اثر باشد و تاثیرگذار باشد. از این رو وقتی برخی سیاستمداران، دیپلمات‌ها، نمایندگان مجلس، ادعا می کنند ایران در موقعیت بسیار خاصی قرار گرفته است که هر ارتباطی از شرق به غرب آسیا، از شمال به جنوب، از جنوب به شمال، از غرب به شرق باید از طریق ایران انجام شود، با توجه به آنچه گفته شد، از واقعیت فاصله دارد. بنابراین به نظر می‌رسد که کار درست این است که از فضای حیاتی و فضای پیرامونی خودمان ذهنیتی بسازیم و ببینیم با چه بازیگرانی در کدام سطح و فاصله و مسافت‌ها می‌خواهیم حرف بزنیم و رابطه برقرار کنیم. موقعیت ما چه ویژگی های خاصی دارد؟ دریایی است، گره‌گاهی‌ است، چهارراهی است، زمینی است، چیست؟ ما بهترین موقعیت را در جنوب آسیا و منطقه اقیانوس هند و آرام جنوبی و استرالیا برای کریدور هوایی داریم، ولی آیا ما می‌توانیم از این کریدور هوایی بهره مند شویم و درآمدهای قابل توجهی کسب کنیم؟ طبیعی است هم در داخل موانع و محدودیتهایی وجود دارد و هم در محیط بین المللی. یا کسانی که می‌گویند ما می‌توانیم از راه ترانزیت به اندازه درآمد حاصل از فروش نفت درآمد داشته باشیم، باید پرسید بر اساس چه محاسباتی این جمعبندی حاصل شده است؟ درآمدی که ما از ترانزیت کسب می‌کنیم و حق عبور و مرور می‌گیریم، این به این مفهوم نیست که ما هزینه نداریم و تمام این دریافت ‌ها درآمد است؛ جاده‌ها نگهداری می‌خواهد. نگهداری شبکه‌های ارتباطی هزینه دارد؛ این هزینه‌ها از کجا تامین می شود؟ آن موقع ترانزیت تبعات اقتصادی و تبعات فرهنگی هم دارد. این‌ها موضوعاتی است که ما باید در مقطع کنونی طوری سرزمینمان را مدیریت کنیم که بتوانیم درآمد کسب کنیم و جایگاه خود را در محیط بین الملل ارتقاء دهیم. >>>> بیشتر بخوانید: با نوروز می‌توانیم ملل این پهنه تاریخی را گردهم آوریم پشت‌پرده قره باغ و کریدور جعلی زنگزور؛پوتین با زیرکی به مرز ایران رسید امیراحمدیان: نباید نوروز را تضعیف کنیم تهران از آسیای مرکزی چه می‌خواهد؟ امیراحمدیان: نگاه به غرب را جایگزین نگاه به شرق در صادرات گاز کنیم کدام عوامل به ویژه در وضعیت کنونی بسیار مهم است که برای رسیدن به تعام آموزش آشپزی و مطالب جالب جدید...