آمریکا مقصر اصلی وضعیت موجود است/ خطاهای غرب در پاسخ به صداقت ایران را نمی‌توان نادیده گرفت

ابوالفضل خدائی: نزدیک به شش ماه از تهاجم روسیه به خاک اوکراین می گذرد و تحولات ناشی از آن برای کشورهای جهان روز به روز ملموس تر می شود. بحران جهانی غذا و کمبود غلات، معضل تأمین انرژی، تهدیدات امنیتی از جمله مسائلی است که فضا را به سمت مجموعه ای از رقابت ها، همکاری ها و ائتلاف های جدید می برد. فضایی که به باور برخی از ناظران مقدمه ای برای ورود به نظم جدید جهانی با مختصات ویژه خود است که بدون شک نحوه مواجهه با این تحولات جدید و مدیریت آن نیز برای جمهوری اسلامی ایران بسیار حائز اهمیت خواهد بود. دکتر مهدی ذاکریان استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل با حضور در کافه خبر خبرآنلاین به بررسی تاثیرات جنگ اوکراین بر آینده نظام بین الملل و همچنین جایگاه ایران در آن می پردازد که در ادامه مشروح آن را می خوانید: در ابتدا و برای شروع بحث لطفا به تحولات مهم بین المللی به خصوص جنگ روسیه و اوکراین و آینده نظم جهانی صحبت کنید... با پایان قرن بیستم در جامعه بین المللی شاهد بازیگران متعدد و متفاوتی هستیم. در قرن بیستم بازیگران فعال نظام بین الملل که از منظر حقوقدانان، موضوع حقوق بین الملل محسوب می شدند دولت ها و سازمان های بین المللی حکومتی بودند. یعنی در واقع ما با دو سوژه روبه رو بودیم: دولت ها و سازمان های بین المللی حکومتی. به همین ترتیب پس از پایان قرن بیستم جامعه بین الملل از حالت یکدستی خارج شد و پس از تحولات مهمی چون ۱۱ سپتامبر شاهد بازیگران نو و متعدد هستیم که در این بین دولت ها و سازمان های بین المللی حکومتی نیز از همان وزن سابق برخوردار هستند. وزن دولت ها بر این مبنا بود که جنگ و صلح آنها بر کل دنیا اثرگذار بود و تصمیمات سازمان های بین المللی در کل دنیا اثرگذار می شد. در حال حاضر نیز شاهد سوژه هایی هستیم که تصمیشان در کل نظام بین الملل اثرگذار خواهد شد. مهمترین مواردی که می توانیم از آنها نام ببریم سازمان های بین المللی مردم نهاد مانند عفو بین الملل، پزشکان بدون مرز و غیره هستند که در قرن بیستم نیز وجود داشتند اما از تاثیرچندانی برخوردار نبودند اما در برهه کنونی اثرگذاری معناداری دارند و معادلات بین المللی را دستخوش تغییر می کنند. به همین دلیل واقعا موضوع حقوق بین الملل هستند. سوژه دیگری که قابل بررسی است ظهور گروه های تروریستی است؛ شبکه هایی که در جهان مانند القاعده، داعش و غیره فعالیت می کنند و تاثیر آنها به مراتب بیشتر از یک دولت و یا سازمان بین المللی است. در ابتدای ۱۱ سپتامبر تصور می شد که تنها مساله یک گروه تروریستی است اما پس از تحولات عراق و سوریه مشخص شد که مساله فراتر از یک گروه تروریستی است. آنها گاه ادعای خلافت اسلامی و امارت و قلمرو هم دارند. >>>>بیشتر بخوانید: وقتی کری در سنای آمریکا منتقد برجام و تبلیغاتچی دولت سیزدهم می‌شود آیا کشتن الظواهری نقض حقوق بشر بود؟ چرا آمریکا بازی مقصرنمایی علیه ایران را در پیش گرفت؟ آیا به زمان احیای برجام نزدیک می‌شویم؟ بازیگر دیگری که با آن روبرو هستیم شرکت های فراملی هستند که نقش آنها فراتر و پررنگ تر از دولت ها است. شرکتی مانند نستله که از نوع فراملی است و با شرکت های چندملیتی تفاوت دارند. شرکت های چندملیتی مانند شرکت شل شرکت هایی هستند که در کشوری مادر ثبت شده و با کشورهای دیگر نیز تعامل دارد. اما شرکت های فراملی شرکت های خصوصی به شمار می روند که فراتر از یک سرزمین فعالیت می کند به صورت شبکه ای در همه جای دنیا حضور دارد. این شرکت ها معادلات تجاری و حقوقی بین المللی را دستخوش تغییر کرده اند و روی حقوق مدنی و اقتصادی افراد تاثیرگذار بوده اند. فرد نیز که جزو حقوق خصوصی بوده امروزه تبدیل به موضوع حقوق بین الملل شده است. در حال حاضر یک فرد برای حقوق بین الملل مهم است و حقوق افراد می تواند در نظم جهانی تاثیرگذار باشد. ماندلا یک فرد بود و حقوق او در نظام جهانی مورد توجه بود. اما بعدها او در مسائل بین المللی نیز بسیار تاثیرگذار بود. آقای خاتمی نه به عنوان یک شخصیت سیاسی بلکه به عنوان یک فرد بسیار تاثیر گذار بود. وی می توانست هم در ایران و هم در جامعه بین المللی بسیار تاثیر گذار باشد که برخی از افراد این ویژگی ها را دارند. بنابر این شاهد هستیم که تک‌تک انسان‌ها در نظام بین الملل تاثیرگذار هستند مانند قتل خاشقچی که به نوبه خود تاثیر زیادی را در فضای سیاسی بین و الملل گذاشت و همین موضوع تبدیل به یک موضوع اصلی در روابط بین المللی شد. که در ادامه واکنش‌های بین‌المللی وسیعی را نسبت به این موضوع شاهد بودیم. از همین رو اهمیت ارتباط را نیز شاهد هستیم. در گذشته ارتباطات تنها مربوط به دولت ها بود اما امروزه این مسئله به موضوع فردی تبدیل شده است در این بین ممکن است فردی با گوشی موبایل خود بتواند با ارسال فیلم یا عکس دنیا را تحت تاثیر قرار بدهد و یا حتی دنیا را به آشوب بکشاند. به جای اینکه دولت‌ها جریان‌ساز شوند امروزه می بینیم که افراد به نوبه خود می توانند با استفاده از شبکه های اجتماعی متنوع که در اختیار آنهاست جریان ساز شوند که می تواند طیف زیادی از موضوعاتی را چون، تغییرات آب و هوایی و محیط زیست، حقوق بشر، رفاه یا معیشت جهانی، امنیت انسانی، زنان، توسعه پایدار را در بر بگیرد. بنابراین شاهد هستیم که اتفاقات مهم در کشورهای جهان اول محور این موضوعات و یا موضوعات دیگر قرار گرفته است و با آنها دست و پنجه نرم می کنند و ما باید در همین چارچوب و بستر این درگیری ها و معضلات را مورد بررسی قرار دهیم. اتفاقی که امروز در اوکراین سوریه یمن و عراق افتاده است ریشه در همین مسائل دارد یعنی یا یک رویداد یا یک خبر و یا اتفاقی بوده که در شکل گیری این تحولات بسیار موثر بوده است. برای روشن تر شدن موضوع جنگ روسیه و اوکراین را مثال می زنم که ادعا می شود گسترش ناتو به شرق علل اصلی تهاجم روسیه به خاک اوکراین بوده است. تعبیری که از رسانه های غربی می شنوی آموزش آشپزی و مطالب جالب جدید...